What then is freedom? The power to live as one wishes. – Cicero
Deze week heeft het Britse parlement de eerste stap genomen om het Artikel 50 van het Verdrag van Lissabon te kunnen activeren. Het is nu bijna acht maanden geleden dat het Verenigd Koninkrijk de beslissing heeft genomen de Europese Unie te verlaten. Het lot van de EU-onderdanen die wonen en werken in het VK, evenals de Britse onderdanen van andere EU-landen, is niet dichter bij een verheldering. Het is vrij ongelooflijk dat een dergelijk gevoelig onderwerp geen voorkeur voor een oplossing heeft gekregen, voordat de officiële discussie over de echtscheiding tussen het VK en de EU is begonnen.
Fairness demands that we deal with another issue as soon as possible too. We want to guarantee the rights of EU citizens who are already living in Britain, and the rights of British nationals in other member states, as early as we can. I have told other EU leaders that we could give people the certainty they want straight away, and reach such a deal now. Many of them favour such an agreement – one or two others do not – but I want everyone to know that it remains an important priority for Britain – and for many other member states – to resolve this challenge as soon as possible. Because it is the right and fair thing to do. – Theresa May
Als Theresa May de waarheid zegt over een aantal EU-lidstaten die het lot van Britse burgers in de EU niet willen bespreken, moeten deze landen zich schamen. Er is geen dag dat ik geen vluchtige gedachte heb over onze huidige situatie als Britse onderdanen wonende en werkende in de EU. Ik heb ook diepe medelijden voor EU-onderdanen die al wonen en werken in het VK, maar geen Britse nationaliteit hebben. Ik heb ook de Franse nationaliteit en dat biedt een soort van verzekering aan. Maar, ik heb nooit een Frans paspoort gehad en ben geregistreerd als Brits burger in Nederland. Een eerste aanvraag voor een Frans paspoort zal best wat tijd en geld kosten. Ik moet papieren die mijn nationaliteit tonen verzamelen (dat zal ik toch doen), en ik zou alle instanties op de hoogte van mijn “nieuwe” nationaliteit moeten stellen. Maar mijn grootste zorg betreft de voortdurende validatie van mijn tandheelkunde diploma. Omdat ik in Londen opgeleid ben, blijf ik afhankelijk van de wederzijdse erkenning van tandheelkunde diploma’s binnen de EU. De Raad van Europese Tandartsen kan, tot nu toe, geen inzicht geven over wat ermee kan gebeuren zodra het VK de EU heeft verlaten.
De Brexit en de gevolgen daarvan voor de tandartsen heeft de volle aandacht van de CED. Het staat op onze monitor agenda, maar tot nu toe is daar weinig zinnigs over te zeggen. Het lijkt me logisch dat Engelsen die in het VK zijn opgeleid altijd terugkunnen en hier erkend blijven. Maar uiteraard werken juristen niet altijd volgens de logica van tandartsen. – Alexander Tolmeijer (KNMT, CED)
De opmerkingen die Alexander Tolmeijer me heeft ge-e-maild zijn niet geruststellend. Constant te twijfelen over de toekomst is zowel onaangenaam, destabiliserend, als helemaal niet nodig. Het zou lovenswaardig zijn geweest als de EU en het VK verzekering voor alle betrokkenen hadden gegeven. Maar dat zal waarschijnlijk niet gebeuren, en, misschien nog wat erger, zullen we als “wisselgeld” worden gebruikt in een gekibbel tussen het VK en de EU.
Als je denkt dat ik de ernst van onze situatie overdrijf, laat me je maar één voorbeeld van de complicaties die kunnen ontstaan in een post Brexit Europa geven. Het gaat om een Nederlandse vrouw, Jet Cooper, die al 30 jaar in het VK woont. Haar Britse man is ernstig ziek en zou het land niet zo kunnen verlaten. Na Brexit, kan ze worden gedwongen om het VK te verlaten omdat ze geen “comprehensive sickness insurance” (CSI), een uitgebreide ziektekostenverzekering, heeft. Zonder verzekering zal ze niet voor een permanente verblijfsvergunning in aanmerking komen. Ze kan ook geen Britse nationaliteit aanvragen omdat, sinds 2015, om de Britse nationaliteit te kunnen vragen, moet men eerst in bezit van een permanent verblijfsvergunning zijn. Hoewel de Britse National Health Service (NHS) gratis zorg voor iedereen biedt, geldt dit niet voor EU-onderdanen die niet economisch actief zijn. Onder de richtlijnen Vrij Verkeer van Personen, EU-burgers die in een ander land wonen, maar daar niet werken, zullen misschien voldoende inkomen uit eigen vermogen moeten tonen, en een ziektekostenverzekering moeten hebben om in het land te kunnen wonen. De CSI, opgelegd door het VK, wordt door Brussel als een overtreding van EU-wetgeving gezien. Het VK beschouwt het recht op NHS behandeling als onvoldoende verzekering.
“Ben ik illegaal?”
Ik heb wel ervaring met de Nederlandse Immigratiedienst. In 2016, heb ik een aanvraag voor een verbilfsvergunning voor onbepaalde tijd ingediend. Ik had, per ongeluk, geen inkomengegevens geleverd en mijn vraag was afgekeurd. In de beschrikking stond er wel vermeld dat ik door de ontbrekende gegevens geen recht voor een verblijfsvergunning had, maar wel het recht om in Nederland te blijven wonen. Ik heb natuurlijk een bezwaar ingediend en alle gevraagde documenten togevoegd. Het bezwaar was gegrond verklaard. Op dezelfde manier, heeft Jet Cooper het recht om in het VK te kunnen wonen maar niet om een verblijfsvergunning te hebben? Ze realiseert zich nu dat ze was, waarschijnlijk, altijd “illegaal” geweest. Toen ik in Nederland kwam, had ik wel een verblijfsvergunning gevraagd en gekregen. Als de verblijfsvergunning verlengd moest worden (om de 5 jaar), heeft de immigratiedienst me laten weten dat dit niet echt nodig was.
Ik wilde meer weten, en vooral of ik ook “illegaal” was. Op de site van de Europese Commissie heb ik het volgende gevonden:
Citizens of the EU and their family members have the right to move and reside freely within the territory of the EU, subject to certain conditions. This right is conferred directly on every EU citizen by Article 21 of the Treaty on the Functioning of the European Union. As specified in directive 2004/38
, the following rules apply:
- Article 6: EU citizens can reside on the territory of another EU country for up to three months without any conditions other than the requirement to hold a valid identity card or passport;
- Article 7: To reside in another EU country for more than three months, EU citizens are required to meet certain conditions depending on their status (i.e. worker, student, etc.) and may also be required to meet certain administrative formalities;
- Article 16: EU citizens can acquire the right to permanent residence in another EU country after legally residing there for a continuous period of five years;
- Article 3: The family members of EU citizens have the right to accompany or join them in another EU country, subject to certain conditions.
EU citizenship and the right to free movement are regularly taken into consideration in the judgments of the Court of Justice.
Wat Jet Cooper betreft, zal de Europeese Raad van Justitie weinig hulp kunnen aanbieden. De Engelse hebben duideijk laten weten dat ze ermee niets meer te doen willen hebben. Lijkt het bezit van een verblijfsvergunning, als ik de directive 2004/38 lees, echt nodig te zijn? Ik heb wel een identificatie-nummer bij de Nederlandse Immigratiedienst en ze kunnen zien hoe lang ik al in Nederland woon. Als ze zeggen dat ik recht heb om hier te blijven wonen, neem ik aan dat een verblijfsvergunning niet nodig is.
Het feit dat de EU, via de commissie, of de Britse regering, niet eenzijdig bereid zijn om de verblijfs-rechten van alle EU en Britse onderdanen te waarborgen, is volledig in strijd met de “categorische imperatief” van de Duitse verlichting filosoof, Immanuel Kant. Als een daad moreel goed was, aldus Kant, had hij uitgevoerd moeten worden, ongeacht de gevolgen daarvan. Door het niet eenzijdig waarborgen van de verblijfsrechten in het VK zonder wederkerigheid, heeft Theresa May een soort van sterke onderhandelingswapen in haar mouw laten zitten, misschien voor toekomstig gebruik. Wat de EU betreft, zijn de gedachten waarschijnlijk langs dezelfde lijnen. EU-onderdanen in het VK en de Britsen in de EU zijn samen de slachtoffers van deze gedraaide vorm van denken en worden letterlijk gevangen tussen de conflictlijnen van de EU van Jean-Claude Junker en het VK van Theresa May. Als het slagveld tussen de lijnen door te veel spanning stort in, kunnen ik en anderen diep in het gat vallen.